.ข้าวยาคู

ข้าวยาคูพุทธเจ้า          มีคุณ
สิบอย่างทรงตรัสบุญ    บอกไว้
สองวรรณะเป็นทุน       หนุนแน่
สามสุขสมเสมอได้   เด็กน้อยถอยชรา

มีพละสี่นี้                 กำลัง
ห้าปฏิภาณส่งยัง           หยั่งร้อย
หกกำจัดหิวจัง             จริงนะ
เจ็ดกระหายไม่น้อย  จะแก้อาการ

แปดลมเดินคล่องท้อง   ผ่องใส
ชำระล้างรำไส้           สะอาดเก้า
สิบช่วยย่อยอาหารใหม่ ได้หมด
อายุหนึ่ง ร้อยเข้า แรกข้อต่อสังขาร

กุศลที่กินข้าว         ยาคู
บุญส่งสิบอย่างดู    แบบไว้
เป็นมรดกตกครู       ท่านบอก
ส่งต่อเติมแต่งให้ เที่ยงแท้แต่กุศล

ต้นกล้า อาราดิน

ข้าวยาคูมีคุณ ๑๐ อย่าง
 พระผู้มีพระภาคได้ตรัสพระพุทธพจน์นี้กะพราหมณ์นั้น ผู้นั่งอยู่ ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่งว่า
ดูกรพราหมณ์ ข้าวยาคูมีคุณ ๑๐ อย่างนี้ ๑๐ อย่างเป็นไฉน คือผู้ให้ข้าวยาคู ชื่อว่าให้อายุ ๑
ให้วรรณะ ๑ ให้สุข ๑ ให้กำลัง ๑ ให้ปฏิภาณ ๑ ข้าวยาคูที่ดื่มแล้วกำจัดความหิว ๑ บรรเทาความ
ระหาย ๑ ทำลมให้เดินคล่อง ๑ ล้างลำไส้ ๑ ย่อยอาหารใหม่ที่เหลืออยู่ ๑ ดูกรพราหมณ์ ข้าวยาคู
มีคุณ ๑๐ อย่างนี้แล.
 พระผู้มีพระภาคได้ตรัสไวยากรณ์พจน์นี้ ครั้นแล้วพระสุคตผู้พระศาสดาจึงได้ตรัสคาถา
อนุโมทนานี้ต่อไปในภายหลัง ว่าดังนี้:-
 คาถาอนุโมทนา
 [๖๒] ทายกใดถวายข้าวยาคูโดยเคารพตามกาล แก่ปฏิคาหก
  ผู้สำรวมแล้ว บริโภคโภชนาอันผู้อื่นถวาย ทายกนั้น
  ชื่อว่าตามเพิ่มให้ซึ่งสถานะ ๑๐ อย่างแก่ปฏิคาหกนั้น อายุ
  วรรณะ สุขะ พละ และปฏิภาณ ย่อมเกิดแก่ปฏิคาหกนั้น
  แต่นั้นยาคูย่อมกำจัดความหิว ความระหาย ทำลมให้เดิน
  คล่อง ล้างลำไส้ และย่อยอาหาร ยาคูนั้นพระสุคตตรัส
  สรรเสริญว่าเป็นเภสัช เพราะเหตุนั้นแล มนุษย์ชนที่ต้อง
  การสุขยั่งยืน ปรารถนาสุขที่เลิศ หรืออยากได้ความงามอัน
  เพริศพริ้งในมนุษย์ จึงควรแท้เพื่อถวายข้าวยาคู.
  พระพุทธานุญาตข้าวยาคูและขนมปรุงด้วยน้ำหวาน
 [๖๓] ครั้นพระผู้มีพระภาคทรงอนุโมทนาแก่พราหมณ์นั้นด้วย ๓ คาถานี้แล้ว เสด็จลุก
จากที่ประทับกลับไป.
 ครั้นแล้วพระผู้มีพระภาคทรงทำธรรมีกถา ในเพราะเหตุเป็นเค้ามูลนั้น ในเพราะเหตุ
แรกเกิดนั้น แล้วรับสั่งกะภิกษุทั้งหลายว่า ดูกรภิกษุทั้งหลาย เราอนุญาตข้าวยาคู และขนม
ปรุงด้วยน้ำหวาน.

พระไตรปิฎก ฉบับหลวง (ภาษาไทย) เล่มที่ ๕
พระวินัยปิฎก เล่มที่ ๕ มหาวรรค ภาค ๒
หน้าที่ ๖๒/๒๗๘