คลองสิบสี่

ผลไม้ออกใหม่เมื่อได้             ดกงาม
ถวายสู่พระอาราม                 วัดใกล้
นำแจกจ่ายญาติตาม            สุขทุกข์
คลองหนึ่งปฏิบัติไว้       ว่าให้ทำทาน

อย่ากล่าวคำหยาบช้า           นะคุณ
อย่าจ่ายเงินแดง ทุน              ทั่วใช้
อย่าโลภมากหัวหมุน             มีหมด
จะยากจนอดได้         ดั่งนี้คลองสอง

ทำกำแพงแผ่นป้าย           เฮือนตน
ปลูกสี่หอแจ ยล               มุ่มบ้าน
คลองสามทุกที่ชน            ชมชอบ
เทวดาสี่ด้าน            ท่านได้อาศัย

สี่ล้างตีนก่อนขึ้น         เฮือนซาน
สมมาวันศีลทาน        ประตูบ้าน
ก้อนเส้าสมมา น         อย่าพร่อง
สมมาบันได ฮ้าน    เรียบร้อยคลองห้า

คลองหกล้างเท้าก่อน      เข้านอน
สมมาผัวศีล วอน            ดอกไม้
ธูปเทียนอีกแล้วก่อน        ถวายพระ
คลองเจ็ดเสร็จแล้วไซร้   ชอบด้วยขอขมา

คลองแปดศีลดับนั้น         ศีลเพ็ญ
ตักบาตรเพทไท้เห็น         ที่บ้าน
นิมนต์พระสวดเป็น         สิริ มงคล
ทำทุกศีลอย่าค้าน    ครบพร้อมน้อมตาม

คลองเก้าภิกษุเช้า             โคจร
บิณฑบาตเมืองอมร           บ่ช้า
อย่าซูนพระเณร วอน     ต้องแตะ
รีบเร่งพระรอล้า       ใส่ข้าวของถวาย

คลองสิบภิกษุเข้า            ปริวาส กรรม
ถวายเพิ่มอย่าขาด            ดอกไม้
ธูปเทียนอีกเสื่อ สารท       ข้าวตอก
เครื่องอัฐบริขารให้   ท่านได้ใช้สอย

ภิกษุผ่านให้นั่ง           ลงยก มือไหว้
คลองสิบเอ็ดนี้ ตก       ถูกต้อง
ปฏิบัติหัด ปก              แลขัด
คลองต่างสอนเพื่อป้อง ถูกแท้แน่นอน

คลองสิบสองบอกไว้      ให้ตรง
อย่าเหยียบเงาพระสงฆ์  สั่งแล้ว
อันคลองสิบสาม ลง       ลั่นบอก
อย่างเงื่อนอาหารแห้ว ห่อให้ถวายสงฆ์

แลอาหารเก่านี้             ที่กิน กันแล้ว
ไม่จัดให้ผัว ชิน             อย่าให้
คลองสิบสี่ ริน            ร่วมรัก
ต้องงดเสพกามไว้   อย่าได้วันศีล

มหาสงกรานต์งดด้วย   กามคุณ
วันเกิดงดกาม ดุล        อย่าดื้อ
วันเข้าออกษา บุญ       ก็งด กามแฮ
คลองสิบสี่ถือมื้อ   มากด้วยผลงาม

ต้นกล้า อาราดิน

คลองสิบสี่ หมายถึง ข้อกติกาของสังคม ๑๔ ประการที่ยึดถือปฏิบัติต่อกันเพื่อความสงบเรียบร้อยของสังคม มีดังนี้

๑. เมื่อได้ข้าวใหม่หรือผลหมากรากไม้ ให้บริจาคทานแก่ผู้มีศีลแล้วตนจึงบริโภคและแจกจ่ายแบ่งญาติพี่น้องด้วย
๒. อย่าโลภมาก อย่าจ่ายเงินแดงแปงเงินคว้าง และอย่ากล่าวคำหยาบช้ากล้าแข็ง
๓ ให้ทำป้ายหรือกำแพงเอือนของตน แล้วปลูกหอบูชาเทวดาไว้ในสี่แจ(มุม)บ้านหรือแจเฮือน
๔ ให้ล้างตีนก่อนขึ้นเฮือน
๕ เมื่อถึงวันศีล ๗-๘ ค่ำ ๑๔-๑๕ ค่ำ ให้สมมาก้อนเส้า สมมาคิงไฟ สมมาขั้นบันได สมมาผักตู(ประตู)เฮือนที่ตนอาศัยอยู่
๖. ให้ล้างตีนก่อนเข้านอนตอนกลางคืน
๗. ถึงวันศีล ให้เมียเอาดอกไม้ธูปเทียนมาสมมาสามี แล้วให้เอาดอกไม้ ไปถวายสังฆเจ้า
๘. ถึงวันศิลดับ ศิลเพ็ง (เดือนเพ็ญเดทอนมืด) ให้นิมนต์พระสงฆ์มาสูดมนต์เฮือน แล้วทำบุญตักบาตร
๙. เมื่อภิกษุมาคลุมบาตร อย่าให้เพิ่นคอย เวลาใส่บาตรอย่าซุน(แตะ)บาตร อย่าซูนภิกษุสามเณร
๑๐. เมื่อภิกษุเข้าปริวาสกรรม ให้เอาขันขันข้าวตอกดอกไม้ธูปเทียน และเครื่องอัฐบริขารไปถวายเพิ่ม
๑๑. เมื่อเห็นภิกษุ เดินผ่านมาให้นั่งลงยกมือไหว้แล้วจึงค่อยเจรจา
๑๒. อย่าเงียบ(เหยียบ)เงาพระสงฆ์
๑๓. อย่าเอาอาการเงื่อน(อาหารที่เหลือจากการบริโภค)ทานแก่สังฆเจ้าและอย่าเอาอาหารเงื่อนให้สามีตัวเองกิน
๑๔. อย่าเสพกามคุณในวันศิล (วันพระ) วันเข้าวัดสา วัดออกพรรษา วันมหาสงกรานต์และวันเกิดของตน